Alles wat je moet weten over een gezonde tong

Deze informatie is informatief bedoeld om inzicht te krijgen in mogelijke oorzaken en oplossingen. Deze informatie is niet bedoeld ter vervanging van het medisch advies. Een goede gezondheid begint bij een gezonde mond. Daar hoort ook de tong (glossa) bij. Aan de kleur en structuur van de tong is veel af te lezen. Een afwijking van de tong kan een symptoom zijn behorend bij een aandoening of een gevolg zijn van medicatiegebruik. De tong zelf kan ook ziek zijn. We geven een overzicht van weetjes over de tong, aandoeningen en tips over de verzorging van de tong. We beginnen met de gezonde tong. Een gezonde tong is licht bobbelig (papillen) mooi egaal roze tot licht rood, zonder ruwe oppervlakken, groeven of andere oneffenheden en heeft geen geur. Onze tong is in 3 secties verdeeld. De tongwortel, het tonglichaam en het puntje van de tong. De bovenkant van de tong wordt de tongrug genoemd. De tong is verbonden met de onderkaak, het tongbeen en de schedelbasis. Het slijmvlies van de tong bevat verschillende soorten smaakpapillen en onder de tong zitten een aantal uitgangen van speekselklieren. De tong bestaat vooral uit spieren met ertussen de bloedvaten en zenuwen. De tong is met mondslijmvlies bedekt. De tong is goed doorbloed en je kunt de vertakkingen van de slagader goed zien als je de tong omhoog krult. Je beweegt je tong met negen verschillende spieren. Door deze spieren kan de tong dik, dun, lang of kort worden gemaakt. Wanneer de mond gesloten is vult de tong de mondholte bijna volledig. De smaakpapillen zijn zenuwuiteinden op de tong en op het achterste gedeelte van het gehemelte die door stoffen in voedsel worden geprikkeld. De zenuwen sturen deze informatie door naar de hersenen en vertalen dit als een smaakwaarneming. Zo kan je verschillende smaken proeven. Met deze smaakpapillen kan je vijf verschillende smaken onderscheiden: zoet, zout, bitter, zuur en umami. Er is door onderzoekers recent ook een zesde smaak gevonden en dat is vet. Recent is ontdekt dat de verschillende pappillen alle smaken kunnen onderscheiden. Pittig of pikant is de pijn die een smaakpapil registreert bij het proeven van pikante stoffen. De tong heeft vele functies waar we vaak niet bij stil staan. De tong gebruiken we voor onze spraak. Met behulp van de tong vormen we woorden, spraakklanken en kunnen we articuleren. We nemen smaken waar, proeven met de tong. We voelen de structuur, textuur van het eten mede met de tong. De speekselklieren dragen bij aan de eerste fase van de spijsvertering, daarom is goed kauwen zo ontzettend belangrijk. En we kunnen de tong natuurlijk ook gebruiken om te zoenen of een lekker ijsje te eten. De tong speelt een belangrijke rol bij het kauwen, slikken en het reinigen van het gebit tijdens het eten. Ongemerkt verzamel je het voedsel met je tong bij elkaar om te kauwen en vervolgens door te slikken. Je gespierde tong beweegt dus het voedsel door je mond en richting je keel klaar om door te slikken. Reinigen van de tong cultureel bepaald. In de Westerse beschaving is het reinigen van de tong nog niet helemaal ingeburgerd al komt er wel steeds meer aandacht voor. In heel wat culturen is het wel heel gewoon. In Suriname bijvoorbeeld poetst men de tong al vanaf jonge leeftijd. In Afrika, Arabië, Zuid-Europa, Zuid-Amerika en veel Oosterse culturen is de tonghygiëne onderdeel van de dagelijkse hygiëne. Ayurveda, de traditionele Indiase geneeskunde, beveelt reinigen van de tong als onderdeel van je dagelijkse verzorging om het giftige afval, beter bekend als Ama, te verwijderen. (Ayurveda is als geneeskunde erkend door de WHO, World Health Organization) Hoe de tong te reinigen? Je kan je tong reinigen door tijdens het tandenpoetsen je tong mee te poetsen. Je poetst de gehele tong tot achterin waar de meeste bacteriën zich verzamelen. Er zijn tongschrapers al dan niet in combinatie met een tongborstel. Kies een tongschraper die zacht of goed gevormd is zodat de tong niet beschadigd of geïrriteerd raakt. In principe is een borstel of schraper en water voldoende om de tong goed schoon te maken. Je tong poetsen zonder kokhalzen kan moeilijk zijn. De volgende tips kunnen helpen; Sta rechtop, adem rustig door je neus en steek je tong uit. Dan eerst de zijkanten van de tong reinigen om vervolgens de bovenkant vanuit de achterkant zachtjes naar voren te reinigen met de tongschraper. Werk altijd van achter naar voren en spoel de schraper of borstel tussendoor af. Vervolgens goed je mond spoelen. Zie het resultaat in de spiegel want na 1 keer de tong goed reinigen zie je al een groot verschil. Er zijn speciale pasta’s en gel’s verkrijgbaar. Ook mondwaters en mondspoelmiddelen kunnen een bijdrage leveren. Ook probleem-specifiek zijn er middelen ontwikkeld zoals bij ontstekingen of schimmels. Naast de vrij verkrijgbare middelen kan de tandarts of mondhygiënist hierin adviseren. De tong verdient dezelfde aandacht als de zorg voor je gebit. Hoort de tong bij de tandarts of de huisarts? Bij wie moet je zijn als je een probleem hebt met je tong? De tong zit in de mond dus je zou denken de tandarts en dat is soms ook zo. Bij de huisarts moet je vaak je mond open doen en je tong uitsteken om je tong en je keel te laten beoordelen, dus de huisarts vervult ook een rol. En soms zal je ze allebei nodig hebben en is een samenwerking tussen beide artsen wenselijk. Verdoving van de tong na tandartsbezoek Hoe kan het dat je tandvlees of kaak wordt verdoofd voor een behandeling en dat ook je tong verdoofd is? Tijdens een tandheelkundige behandeling waarbij je een verdoving hebt gekregen kan de tong doof of prikkelend aanvoelen. Dit komt door een tijdelijk verminderde functie van een zenuw. De zenuw, nervus alveolaris inferior loopt met de onderkaak mee en gaat iets verderop het kaakbot in, van waaruit er takjes opstijgen naar tanden en kiezen. Voordat hij in het bot verdwijnt, splitst de zenuw naar de tong af. De tandarts probeert zo dicht mogelijk bij de zenuw te verdoven zodat de verdoving goed zijn werk kan doen en je geen pijn voelt tijdens de ingreep. De verdoving voel je dus ook vaak in je wang, lip of tong. Wanneer de verdoving is uitgewerkt zal ook het gevoel weer terugkomen in de tong. Tintelingen die je kan gaan voelen is een teken dat het gevoel weer terugkomt. Soms duurt het langer voor het gevoel weer terugkomt. De tandarts kan bijvoorbeeld in de zenuw hebben geprikt, je voelt dan een elektrische schok. Tijdens de behandeling, als bijvoorbeeld het trekken van een kies met kromme wortels kan een zenuw worden geraakt en kan er een kneuzing ontstaan. Ook een bloedinkje kan op de zenuw drukken. Binnen 3 maanden zal dit genezen en het gevoel weer terug zijn. Heel zelden komt het voor dat een zenuw ernstiger is beschadigd zodat er een herstelbehandeling nodig zal zijn. Problemen met de tong Vieze tong Een vieze tong met aanslag en/of beschadigingen veroorzaakt naast een vervelend gevoel ook een vieze adem. Het is zelfs de grootste veroorzaker van een slechte adem. Een vieze tong oogt onhygiënisch. En uit vele onderzoeken blijkt dat een ongezonde, vieze mond en tong de algehele gezondheid verstoort. Meestal is een vieze aanslag op de tong onschuldig maar dient wel te worden verholpen. Aanslag op de tong kan hardnekkig zijn en na het poetsen lijkt de tong dan niet helemaal schoon. Als na een paar dagen extra goede tonghygiëne de aanslag of het probleem niet is verdwenen vraag dan advies bij de huisarts, tandarts of mondhygiënist. De tong kan prikkelend aanvoelen wanneer je begint met reinigen. Reinig zorgvuldig, met beleid en met een goede tongreiniger zonder scherpe randen die de tong niet verder kan beschadigen of irriteren. Zere tong, mondbranden Een pijnlijke tong wordt ook wel Glossodynie genoemd. Het kan zich uiten in een brandend, tintelend of droog gevoel. Vaak is de hele mond aangetast met symptomen van een metalen of bittere smaak. Een zere tong kan heel veel verschillende oorzaken hebben; verbranding door drinken van hete drank, te sterk gekruid of zuur voedsel, een schimmelinfectie, oprispend maagzuur, een allergische reactie op bepaalde voedingsmiddelen, hormonale schommelingen, tekort aan bepaalde voedingsstoffen, tandenknarsen en tongpersen (stress), ouderdom, een slecht zittend kunstgebit, diabetes, bloedarmoede, depressies of angststoornissen, bijwerking van bepaalde medicatie of schade aan zenuwen. Ook na een medische handeling of bepaalde medicatie kan mondbranden al dan niet tijdelijk ontstaan. Problemen met de kleur van de tong zijn divers en kunnen een indicatie zijn van verschillende aandoeningen. Hieronder volgt een overzicht van de mogelijke kleuren van de tong en de bijbehorende mogelijke oorzaken: Paarse tong Een paars gekleurde tong kan duiden op een tekort aan vitamine B12 maar ook op zuurstofgebrek. Bij een blauwe tong, nagels en paarse lippen is het belangrijk om meteen contact op te nemen met de huisarts, dit kan wijzen op zuurstofgebrek. Bleke tong Een bleke tong kan een indicatie zijn dat er een probleem is in het lichaam zoals een tekort aan vitamine en mineralen, hormoonstoornis of proteïnegebrek. Bij andere symptomen als duizeligheid, gebrek aan energie en meer is het belangrijk om een bezoek te brengen aan de huisarts voor nader onderzoek. Rode punt van de tong Een rode punt van de tong kan een indicatie zijn van stress of depressie. Bij voortdurende symptomen is het raadzaam om medisch advies in te winnen. Rode tong Een rode tong in combinatie met dorst kan wijzen op koorts, gebruik van drugs of een teveel aan koffie. Felrode tong met hobbelige papillen Een felrode tong met hobbelige papillen kan ook bekend staan als aardbeientong of frambozentong. Bruine tong Een bruine tong kan worden veroorzaakt door aanslag van bijvoorbeeld roken en koffie drinken. Witte aanslag Een wit uitgeslagen tong kan diverse oorzaken hebben zoals een (tijdelijke) verminderde weerstand of medicatiebijwerking. Andere factoren zoals een verminderde mondhygiëne en roken kunnen ook een rol spelen. Gele tong Bij een gele aanslag op de tong kunnen er ook symptomen zoals een vieze smaak en slechte adem optreden. Dit kan duiden op een candida-infectie. Het is belangrijk om de tong goed schoon te maken en indien nodig medisch advies in te winnen. Zwarte aanslag Zwarte aanslag op de tong kan verschillende oorzaken hebben, waaronder een schimmelinfectie of een storing in de opname van voedingsstoffen. Een bezoek aan de huisarts kan helpen om de juiste diagnose te stellen. De structuur van de tong is ook belangrijk om op te letten. Een gezonde tong heeft kleine bultjes op het oppervlak, de papillen. Een gladde tong kan wijzen op bloedarmoede, glutenintolerantie of het syndroom van Sjögren. Het hebben van een haartong wordt veroorzaakt door verstoorde celvernieuwing en kan verschillende oorzaken hebben. Een dikke of gezwollen tong kan symptomen vertonen van glossitis, aardbeientong of frambozentong en kan ook wijzen op andere infecties. Andere tongaandoeningen kunnen veroorzaakt worden door allergische reacties, schimmelinfecties of andere medische aandoeningen. Voor de behandeling van tongaandoeningen is het belangrijk om een goede mondhygiëne te hanteren en medisch advies in te winnen indien nodig. Je kunt ook zelf enkele maatregelen nemen zoals het gebruik van juiste tandpasta en tongschraper, vermijden van bepaalde voedingsmiddelen en regelmatig reinigen van de tong. Een tongpiercing brengt ook risico's met zich mee en moet met zorg geplaatst worden. Voor meer informatie en advies over tongaandoeningen en -verzorging, kun je altijd terecht bij je huisarts, tandarts of mondhygiënist.